la-croix – Khi bước vào năm thứ 13 triều của ngài, việc Đức Phanxicô phải vào bệnh viện đã làm mọi người lo lắng. Theo linh mục Pierre Amar, giai đoạn này ngài cho chúng ta thấy tầm nhìn của ngài về chức vụ của ngài. Ngài kín đáo hơn các tiền nhiệm, họ dùng ảnh hưởng của họ và xem mình hơn người khác.
Sẽ quá sớm và không phù hợp để đưa ra bảng tổng kết cho triều của ngài. Ngài vẫn còn sống và đang chiến đấu với các vấn đề hô hấp nghiêm trọng, ngài chỉ muốn ba chuyện: được giảm đau, nghỉ ngơi và thoải mái. Nhưng dù sao Giáo hội là một gia đình và như trong bất cứ gia đình nào, một người đau là cả gia đình đau và lo, chúng ta không tránh khỏi các dự đoán.
Nếu mọi người xúc động thì xúc động này khác với xúc động trong những tháng cuối của đức Gioan Phaolô II năm 2005. Bây giờ chúng ta có cảm giác cam chịu, lại còn mong cho giai đoạn này đừng kéo dài quá lâu để có thể bình an lật qua một trang mới. Đôi khi chúng ta mong đức Phanxicô không bị đau quá nhiều. Từ nhiều tuần qua, giáo dân tụ tập trước quảng trường thánh Phêrô hay trước bệnh viện Gemelli chỉ để cầu nguyện “xin mọi sự diễn ra bình an”.
Dù Vatican thường xuyên công bố bản tin sức khỏe, nhưng không có một hình ảnh nào của ngài được đưa ra. Nhìn chung, hoàn toàn không có dấu hiệu nào về bệnh tật của ngài, như thể ngài chữa cho Giáo hội một căn bệnh nhỏ đã có từ hai triều trước ngài: bệnh thờ giáo hoàng.
Công giáo… Rôma
Với cội rễ là người công giáo, chứ không chỉ là người tín hữu kitô, chắc chắn chúng ta có liên hệ bản thể với giám mục Rôma. Cội rễ đã có từ thời Chúa Kitô khi Ngài nói với ông Simon: “Ngươi là Phêrô.” Kể từ đó, 266 giáo hoàng kế tiếp nhau, các ngài với ánh sáng và bóng tối của các ngài, tất cả đều khác nhau.
Một số là những thánh lớn và có tấm gương không thể chối cãi, một số … giống ông Simon hơn giống thánh Phêrô. Họ là những người kế vị người đánh cá khiêm nhường ở Hồ Tibêria, người đã chối Chúa ba lần ngày thứ Năm tuần thánh – họ nói lên toàn bộ cuộc đời mình, một thảm kịch cá nhân mời gọi chúng ta nên giữ mình. Và chúng ta cần nhớ, trong giáo lý công giáo, các giáo hoàng được cho là không sai lầm khi các ngài dùng thẩm quyền để long trọng giảng dạy về đời sống và đạo đức của Giáo hội.
Với chế độ vương giáo (đạo đời lẫn lộn, Césaropapism) của phương Tây thời trung cổ, nhiều người công giáo đã làm cho giáo hoàng trở thành người có uy quyền hơn người khác. Từ đó sinh ra chủ nghĩa cực đoan, xem giáo hoàng là kim chỉ nam duy nhất trong hầu hết các lãnh vực. Thánh giáo hoàng Phaolô VI muốn về với xác thực, ngài từ chối mũ miện và đặt cho mình danh hiệu: “Người tôi tớ của các tôi tớ Chúa.”
Quyền lực mềm
Nhưng Giáo hội là một xã hội không giống một xã hội nào: giáo hoàng vừa là người giữ vị trí lãnh đạo Giáo hội, người bảo đảm giáo lý và vừa là người cha. Thế giới nhìn vào ngài. Ngoài chức vụ là người đứng đầu đàn chiên, ngài không có xe tăng, không có hàng không mẫu hạm, nhưng ngài có một “quyền lực mềm” ảnh hưởng đến sự phát triển của thế giới. Sức ảnh hưởng này gắn liền với đặc sủng, cuộc đời, văn hóa, với đặc ân các ngôn ngữ, với lựa chọn các cộng sự thân cận của ngài.
Từ 12 năm nay, đức Phanxicô gần như không muốn dùng ảnh hưởng của ngài như hai tiền nhiệm của ngài đã dùng ngay lập tức. Đã có những người quý mến đức Gioan Phaolô II, khi ngài qua đời, họ hô to “phong thánh ngay lập tức, santo subito”. Có những người ngưỡng mộ đức Bênêđíctô XVI, họ vẫn còn say mê đọc các tác phẩm của ngài. Và cũng có những người hâm mộ đức Phanxicô, họ kín đáo hơn, tâm trạng của ngài thay đổi nên tránh cho họ tình trạng này. Cả thế giới đều không tránh khỏi, bắt đầu từ giáo triều! Làm như vậy, đức Jorge Bergoglio chữa cho chúng ta tất cả những gắn bó dính liền với thẩm quyền giáo hoàng. Ngài xem ngài là “cha xứ của giáo dân”, ngài muốn người công giáo suy nghĩ về vị trí của họ với người không công giáo, với người của các tín ngưỡng khác, với người theo thuyết bất khả tri, với người vô thần, ngắn gọn với những người… “ở vùng ngoại vi”.
Giáo hội không phải chỉ là những người của Giáo hội
Đức Phanxicô là người Argentina, là tu sĩ dòng Tên. Ngài biết các quy tắc người sáng lập Dòng. Trong Bài tập linh thao, thánh I-nhã (1491-1556) đưa ra 18 quy tắc để trung thành “đích thực với vai trò hiền thê của Chúa Kitô, với Hội thánh là Mẹ của chúng ta.” Thứ tự của các từ ngữ rất thú vị: ngài đặt Giáo hội trước hệ thống cấp bậc. Vì Giáo hội là một dạng ‘vật thể phi hành tinh’, một xã hội khác biệt, không giống một xã hội nào khác.
Giáo hội không phải là cơ cấu của thế giới mà trụ sở chính ở Rôma. Trước hết, người công giáo cho rằng Giáo hội là hiền thê của Chúa Kitô. Hôn lễ được cử hành trong máu vào ngày thứ Sáu tuần thánh ở Giêrusalem lúc 3 giờ chiều. Ở đó có thánh giá, có Chúa Giêsu yêu nhân loại và chết cho nhân loại. Với tất cả dâng hiến của Ngài, Ngài nói “vâng”. Chúng ta không thực sự hiểu Giáo hội nếu chúng ta không có đức tin. Đó chính là điểm khó khăn của các nhà báo, của những người quan sát bên ngoài…
Từ 2000 năm nay, khi các công ty đa quốc gia có các tổ chức, khi quân đội có cấp bậc, Giáo hội chỉ có ba cấp bậc: giám mục, linh mục, phó tế, họ là những người phục vụ cho một cộng đồng không ngừng xây dựng chung quanh Chúa Kitô.
Thực tại của ân sủng, mầu nhiệm của từng giây phút, Giáo hội không nên bị thu hẹp lại vào nhân sự: vào những người của Giáo hội, kể cả giáo hoàng. Ngày hôm qua cũng như ngày hôm nay và ngày mai: Giáo hội luôn như vậy. Mỗi chúa nhật, Giáo hội tập họp những người rất khác nhau, họ đọc kinh Tin Kính. Câu “tôi tin” nói lên tất cả. Tôi tin vào Giáo hội chứ không phải “tôi thích Giáo hội, tôi là thành viên Giáo hội”.
Cuối cùng, Giáo hội như một người mẹ, người thể hiện bản thân và hướng dẫn con cái mình. Những đứa con chưa hoàn hảo, những đứa con tội lỗi. Nếu không Giáo hội không phải là căn nhà cho tất cả mọi người, cả bạn và tôi đều không tìm được chỗ cho mình!
Linh mục Pierre Amar ở giáo xứ Yvelines | Marta An Nguyễn dịch
